نویسندە: شبنم همزەای
برگردان: سیمین روحانیزادە
سالهاست که جنبش حقوق زنان در ایران، هم در چارچوب فردی و مستقل و هم در قالب سازمان‌ها و کمپین‌ها یک واقعیت است و در واقع، خود را به عنوان یک نیروی تاثیر گذار اجتماعی نشان داده است
این روند در کوردستان از دیرباز ادامه داشته و زنان کورد تابو شکن بسیاری از این تابوها هستند.
سالهاست که زنان کوردستان بخشی جدایی‌ناپذیر از فعالیت‌های مدنی، فرهنگی، زیست‌محیطی ، اجتماعی، و برگزاری مراسمات ملی و اهمیت دادن به خواندن و نوشتن به زبان مادری بوده‌اند، آنها حتی در برخی زمینه ها پیشرو هستند و مدتهاست ثابت کردەاند که هویتطلب و مدافع حقوقشان هستند و در عرصه عمل نیز دارای شخصیتهای قوی، تاثیرگذار، خلاق و روشنفکر‌اند، ناگفته نماند کە رد تاثیر جمهوری کوردستان و حزب دمکرات در موضوعات نامبردە به وضوح قابل مشاهده است.
یکی دیگر از افتخارات جمهوری کوردستان برای زنان این بود که به آنها هویت دیگری بخشیدەشد، آموزش اجباری برای دختران، ایجاد تشکلهای زنان و شرکت آنها در عرصەهای سیاسی و اجتماعی، دریچەای را به سوی دنیای جدیدی برای زنان کوردستان گشود.
جمهوری کوردستان از نظر مشارکت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زنان بسیار مدرن بودەاست و این را نمی‌توان به تنهایی یک شعار تلقی کرد برای مثال، اول اینکه وقتی از حضور زنان در سیاست صحبت می کند، کمتر از دو ماه پس از تاسیس جمهوری کوردستان اتحادیه زنان تأسیس شد. دوم، یکی از اصولهای جمهوری کوردستان تشویق مردم به فرستادن دختر و پسرانشان به مدرسه بودەاست. به عبارت دیگر، جمهوری راه باسواد شدن را برای دختران در نظر می گیرد و وقتی به مجازات متخلفان این تصمیم اشاره میکند، این به این معناست که تصمیمی کە گرفتەشد، بود فقط یک شعار نبود بلکه هدف اصلیشان تربیت و رشد و توسعه جامعه بوده. جمهوری کوردستان از تصمیمگیری به بهانه عقبماندگی جامعەهراسی نداشت و گفته نمی‌شود که برای جامعه کوردی همچین تصمیمی زود است. و وقتی از پیشوا در مورد حق رای زنان سؤال می شود، دیگاه و نظر او کاملاً مثبت بوده.
فعالیت زنان در بیرون از خانه و گردآوری آنها در یک سازمان زنان یکی از بزرگترین دستاوردهای جمهوری کوردستان و مهمترین دستاورد تاریخ جنبش زنان کورد بودەاست.
حضور زنان در نهادهای اداری و مراکز تصمیم گیری هر کشوری با جایگاه زنان در جامعه این کشور ارتباط مستقمی دارد در کوردستان ما آن زمان زن جایگاه خاصی در جامعه نداشتند، جدا از نقش مادری وفادار، همسری وفادار، خواهری خوب، بنابراین ساماندهی زنان در چنین محیط بستەای گام آسانی نبود، اما پیشوا اولین گام را از خانوادەی خودش شروع کرد.
اگرچه جمهوری کوردستان چهرەای مردانه داشت، اما باید به این واقعیت اذعان کنیم که جمهوری کوردستان درهای نور را به روی زنان کورد گشود و با تأسیس اتحادیه زنان، تغییر نگرش جامعه کوردستان نسبت به زنان را سرآغاز راه طولانی برای دستیابی به حقوق مشروع خود به عنوان دستاورد جمهوری کوردستان می دانند.
گفتمان اصلی جمهوری کوردستان هویت ملی بودەاست که به چراغ راه جنبشهای سیاسی در سایر نقاط کردستان تبدیل شدەاست.
و زمانی که جمهوری کوردستان با گفتمان هویت ملی به ایجاد سازمانهای زنان، کمک کرد. قطعا از بدو تأسیس این تشکل، این گفتمان نه تنها نمایان شده، بلکه به گفتمان سیاسی این اتحادیه تبدیل شدەاست این اتحادیه از ابتدای خروج زنان کورد از خانەهایشان برای کارهای تشکیلاتی به دو هدف دست یافته است، یکی برای رسیدن به رهایی ملی باید به وظیفه ملی خود عمل کرد و دیگری تأمین حقوق برابری در جامعه است. این دو هدف همچنان توجه زنان کورد را به خود جلب کرده و به مبارزه خود برای رسیدن به آن ادامه میدهند .
این مسألە را نسلهای پس از جمهوری کوردستان، مانند همه جریان های زندگی، بە شکل و تاکتیکهای دیگر برای رسیدن به اهداف خود در شرایط خاص تغییر دادەاند، اما از این هدف مقدس دور نشداند.
اگرچه زنان کورد در مراکز تصمیم گیری اندک هستند، و حضور و مشارکت آنها در مجامع سیاسی، علمی و رسانەای کمتر از مردان است، اما زنان کورد توانستەاند خود را بار بیاورند، زنان روشنفکر، دانشگاهیان، سیاستمداران، ملی گرایان، فمینیستها، سکولارها و مدیران کورد وجود دارند. پس می‌توان گفت که اگر امروز یک زن کورد که اظهار نظر میکند و موضوعی را تحلیل و تحقیق میکند، نه آموزش دادەشده و نه کپی کردەاست در عوض، او از توانایی و پختگی خود صحبت می کند.
اولاً اگر زنان کورد خود را کورد تعریف می کنند و به کورد بودن خود افتخار می کنند، وظیفه ویژەای در تربیت نسل جدید دارند، گفتمان ملی جمهوری کوردستان فقط برای نیمی از جامعه یعنی جنسیت مرد نبود، بلکه برای کل جامعه بود بنابراین زنان نیز از بیان و احساس این گفتمان ملی مستثنی نبودەاند.
هویت زنان کورد، هویت اصیل کوردی است، اما خود را از درک سایر مفاهیم علمی مرتبط محروم نکرده است و زنان کورد بسیار بهتر از مردان کورد توانسته اند مفاهیم مهمی مانند ناسیونالیسم، فمینیسم و سکولاریسم را در هویت خود ادغام کنند.
این روند پس از جمهوری کوردستان و در طول تاریخ حزب دمکرات و مبارزات ملی در کوردستان ایران ادامه داشته و مبارزه برای تحقق آرمانهای زنان ادامه دارد و این امر در دوران حکومت جمهوری اسلامی به ویژه در دهه اخیر کاملاً مشهود بوده است، جمهوری اسلامی در چهار دهه گذشته مشارکت زنان را در بسیاری از زمینەها محدود کرده است، در زمینه لباس پوشیدن، روابط اجتماعی و خودسازی در حوزه سیاسی و اقتصادی این استثمار سیستماتیک، یعنی طبق قوانین مکتوب و نانوشته، تبدیل به یک کلیشه شده و انحراف از آنها به تابوشکنی تبدیل شده و بهای سنگینی برای زنان داشته.
رژیم جمهوری اسلامی هراس زیادی از رهبری زنان و فعالیت میدانی و شخصیتهای برجسته جنبش زنان دارد و انرژی پنهان و خفته نیمی از جامعه باید به نیروی اجتماعی تغییر تبدیل شود.
زنان با شرکت گسترده خود در اعتراضات گذشته نشان دادند که هراس رژیم بیهوده نیست و زنان آگاه هستند و فریاد می زنند که دیگر تعریفی را که مسئولان برایشان انتخاب کرده‌اند قبول ندارند، حقوق و مطالبات خودشان را دارند و حاضرند برای به دست آوردن آنها هر هزینەای را بپردازند. آنها این را توهین به شعور خود می دانند که از نظر کلیشەهای مذهبی و چارچوبهای قانونی از سوی مسئولان به عنوان نژادی ضعیف شناخته شوند. آنها نمیتوانند سرنوشت خود را تعیین کنند و روی پای خود بایستند. آنها دیگر نمیخواهند شهروند درجه دو و از نظر عقل ناقص باشند، این صداها و این ظواهر حاصل بیش از چهار دهه سرکوب و غفلت و پیامد بیش از چهار دهه تبعیض و ناپیدای و نقطه روشن زیر خاکستر چندین دهه فراموشی است.
زنان معترض فریب خوردەی کشورهای بیگانه نیستند، بلکه آتشفشانهای بیش از چهار دهه حقوق سرکوب شده نیمی از جامعه هستند.
امروز انرژیی که بیش از 40 سال ستم بر زنان سرکوب شده بود در مسیر تغییر قرار گرفتەاست و به مقاومتی در برابر رژیمی که کاملاً علیه زنان و حقوق آنهاست تبدیل شده زنان الان نقش تعیین کنندەای در تغییر سرنوشت خود و ایران را دارند و در این عرصه و میدان پیروز خواهند شد.
